Over het vrijwillig werken op de boerderij
Dubbelinterview met Vincent Faessen en Anne Baretta.
Op een mooie, warme nazomeravond sprak ik met twee vrijwilligers van het eerste uur. Vincent heb ik van het land moeten plukken, waar hij al een uurtje met de schoffel actief was en Anne zit buiten bij de boerderij in wielrenners-tenue klaar met een pot verse kruidenthee.
Wie is wie en wat doe je zoal op de boerderij?
Anne: ik ben het oliemannetje die de boer technisch probeert te ondersteunen. Ook ben ik actief bij de inrichtingscommissie.
De reden waarom ik meedoe aan dit interview (waar ik helemaal niet van hou) is, omdat ik het community gevoel zo ervaar, en die ervaring graag wil delen! Direct, bij het indraaien van de eerste schroef met het klussen, voel je dat je het samen doet, als team. En dat wil ik graag overbrengen naar alle leden. Dat samen eigenaar zijn en het idee dat het anders moet is onze gemene deler.
Voor mij is die saamhorigheid een van de redenen om lid te worden. Elke maandag ben ik op de boerderij te vinden, soms met wel tien andere vrijwilligers samen. We zijn de hele dag met verschillende dingen bezig, en de klussen zijn nooit klaar.
Vincent: Bij de Dwalerij in Tilburg ben ik met HB concept geconfronteerd en na de derde keer dacht ik, daar ga ik wat mee doen. En meteen ben ik ook begonnen bij de verschillende vrijwilligersgroepen: De inrichtingsgroep; Boom en Struik; Vrijwilligers….overal zijn appgroepen voor; maar ik werd gek van al die whatsappjes.
Ik kom nu gewoon naar de boerderij en hoor van Gina of Peter wel wat er moet gebeuren. Daarbij werk ik met soms dezelfde mensen samen, en dan weer divers.
En zo merk je ook dat er heel veel kennis rondloopt op de boerderij, sommigen zetten die in en anderen zijn meer behoudend. Klussen vind ik het leukste, maar als Gina zegt dat er geschoffeld moet worden, dan ga ik net zo goed schoffelen. Het maakt me niet uit. In de 4 jaar dat ik er nu kom, is het altijd anders. Ik denk ook omdat je mét en ín de natuur werkt. Nooit ga ik met het idee, dát ga ik vandaag doen op de boerderij. Dat is ook zo heerlijk aan het werken op de boerderij. Het ligt niet van tevoren vast. Zo anders dan op mijn werk bij Rijksvastgoedbeheer, de grootste grootgrond- en vastgoedbezitter van Nederland, van gevangenissen tot militaire terreinen. En er is geen enkele overlap met het werk op de boerderij! Heerlijk! Het klussen heb ik mezelf overigens aangeleerd, met het opknappen van een eigen huis, samen met mijn vrouw. Over 5 jaar hoop ik met pensioen te gaan, dan ga ik niet hockeyen of iets dergelijks…mijn nieuwe hobby is de boerderij.
Anne: Ik heb biologie gestudeerd, maar ik werk als Netwerkspecialist voor 4 dagen per week. Na geboorte van onze beide kinderen ben ik dat gaan doen, en dat laat ik ook zo. De vijfde dag ben ik op de boerderij te vinden.
Het hebben van een ‘project’ binnen de boerderij vind ik eigenlijk het leukste. Beetje technisch dingen uitzoeken en kijken wat er te maken valt van restmateriaal. Zo hebben Frans en ik van overgebleven delen van de koelcel een drinkunit voor de varkens gemaakt. Deze staat achterin de wei; het grootste deel zit overigens onder de grond, en daarmee is het eigenlijk net een soort ijsberg. De drinknippels aan de voorkant hebben verwarming en een thermostaat zodat ze niet bevriezen (door Ad in een mooi kastje ingebouwd). Daar kunnen de varkens dus altijd drinken.
Die varkens zijn overigens een apart verhaal…zo sterk die volwassen beesten… betonnen platen duwen ze gewoon omhoog, drinknippels moeten ijzersterk zijn, dus die zijn al vaker vervangen. Alles gaat daar ook snel stuk. Varkens zijn ook zo nieuwsgierig; willen niks missen. Dus al klussend in de wei staan ze lekker in de weg en het liefste slopen ze meteen wat je gemaakt hebt. Een soort van ongeorganiseerde misdaad, vult Vincent lachend aan.
Openhartig vertellen ze ook dat ze soms niet al te handig opereren. Stalen palen inslaan met houten hamer, met een oplettende Gina, die met een plankje aan komt lopen. Om het gereedschap te beschermen. Samen lachend: ‘soms staat het verstand helemaal uit’.
Anne: En dat we dieren op de boerderij hebben, vind ik geweldig. Met name de koeien, met hun pluizige oren, grote ogen en lange wimpers. Pipi vind ik daarbij een verhaal apart, nadat hij twee jaar geleden door zijn moeder verstoten was, had hij aanvankelijk een moeilijke start. Met de komst van de twee bonte kalveren en met veel extra aandacht is alles goed gekomen, en Pipi laat zich nog steeds graag aanhalen.
Je merkt ook dat er heel veel kennis rondloopt op de boerderij
Wat gaat er goed?
Vincent: Bij inrichtingscommissie kijkt iedereen vanuit zijn eigen expertise en moeten we dan kijken wat goed is voor de boerderij. De een kijkt als architect en de ander als elektricien; en daar komt dan een soort van compromis uit. Die laatste weet ook nog wat officieel mag en kan zelf ook keurmerken afgeven, die nodig zijn bij het vervangen van bijvoorbeeld verlichting. Klinkt simpel maar een en ander moet wel gecertificeerd zijn.
Vincent: En dan zijn er soms van die calamiteiten, zoals een van de kalveren die door een deksel valt, precies op een waterleiding, die vervolgens barst. Dit gebeurde op zaterdagavond en zondagochtend was een spoedreparatie nodig, want de hele bewatering installatie lag eruit. Dat weekend was het droog en heet, dus die moest weer kunnen draaien. Het geeft me dan een kick als dat dan weer gelukt is. Mijn vrouw vindt dat niet altijd even leuk. Maar ik vind het zelf geen probleem, als ik dan toch thuis ben.
Wat is er te doen aan koudwatervrees voor nieuwe vrijwilligers?
Vincent: mijn vrouw vindt dat de dagen van de week een beetje verdeeld lijken tussen aantal vaste vrijwilligersgroepen. De schoffeldagen maken de drempel lager voor iedereen om mee te doen. Die saamhorigheid op het land met koffie en thee tussendoor, dat is genieten en zo laagdrempelig. Daar zie je ook nieuwe gezichten die komen helpen. Wat mijn vrouw betreft, appels en peren plukken, bij het fruit helpen, dat wil ze graag doen. Ik hoop dat er een oproep komt -;).
Drempel is misschien ook wel de groep Apps, aldus Vincent…in de vrijwilligers appgroep zitten 120 leden, vult Anne aan. Sommige leden weten niet dat deze appgroepen bestaan, misschien moet er toch nog meer via de website of de mail gecommuniceerd worden?
Anne: Bij boom- en struikgroep help ik ook mee, die kunnen sowieso meer hulp gebruiken. Heel leuk hoe een aantal enthousiaste leden samen jam gemaakt hebben maken van het verzamelde fruit.
Vincent: wat ik wel mis is meer info over de bomen en struiken, het zachte fruit met zoveel soorten, dat wist ik niet eens. Misschien kan iemand van de bomengroep bij de uitgifte op woensdag of zaterdag wat uitleg geven?
Anne: Dat zit m toch weer in de mankracht. De bomen en struiken leveren aardig wat hoofdbrekens op, er komt veel bij kijken.
En hoe dan die verbeteringen te realiseren?
Door analyses te maken: wat heeft het goed gedaan en wat niet? Welke sla, welke aardappelen, en dan keuzes maken. Maar let wel…dit herenboerenproject is zo divers, dat doet geen enkele andere boer. Die zetten gewoon een veld vol. En doen niet zoveel verschillende dingen naast elkaar. En zeker niet teveel veranderen. Dat is wel lastig met elke keer een andere boer die de scepter zwaait.
Anne: de boeren moeten wel hun gang kunnen gaan, maar als het even kan, voortbordurend op de ervaring van voorgaande jaren zou wel fijn zijn.
Vincent: De hoeveelheid oogst is soms ook wel verrassend. Dan moet je ook anders gaan inmaken, invriezen; en tegelijk maak ik me wel een beetje zorgen ook over wat er aan oogst gaat komen in de winter. Uien, aardappels, wortels, bieten etc.
De kruidentuin is fantastisch en de kassen ook, het werk is overzichtelijk; maar de vraag is of deze vrijwilligers klaar met hun werk zijn, of ze ook op het land willen gaan schoffelen? Het hokjes denken wat te doen op de boerderij is soms wel jammer.
En van planning, alles op tijd en projectmatig, zoals met het klusjesbord. Dat laatste werkt vast voor nieuwkomers met categorieën, taken, opdrachten/klussen die gedaan moeten worden, per dagdeel.
Maar daar willen we zelf niet teveel mee bezig zijn, zeggen ze allebei tegelijk, het moet niet teveel op ‘werk’ gaan lijken.
Anne voegt nog toe: Er is zoveel gebeurd en goed gegaan. Daarbij probeer ik ook niet altijd mijn mening te geven. Er zijn al zoveel meningen.
Vincent: Klopt! Moet je kijken waar we na 4 jaar staan. En elk jaar is anders. Vorig jaar met de droogte en het wezenloos sjouwen met buizen voor de beregening. Maar ook dit jaar ondanks het natte voorjaar; is de beregening essentieel en kost veel tijd.
Maar als je in totaal kijkt is er zoveel gebeurd en de grootste problemen zijn volgens mij wel weg.
Anne: Nou, ik vind dat toch niet, zoals de aardappelen die nog moeten worden bespoten in verband met de coloradokever. Dat is heel slecht voor insecten; geen lieveheersbeestje daar meer gezien. Hoe dan wel? Kevermeppen zou kunnen, maar dan moet je er elke dag doorheen. Dat kost heel veel mankracht. Dat is wat overigens ik in het klein heb nagemaakt. Er bestaat wel een grote machine die dit zou kunnen; maar die is erg duur. De loonbedrijven lijken geen partij in deze, zij werken nog op een andere manier, en spuiten nog veel meer.
Meer machinaal onkruid wieden kan wel, Anne vertelt dat hij vaak machines (schoffelbalken) hiervoor instelt, maar waar toch misschien te weinig van terecht is gekomen, om diverse redenen.
Anne: Voor het nieuwe seizoen willen de boeren meer met mulch werken, om zo onkruid te weren en grond vochtig houden. Dat lijkt me een goed idee, bijvoorbeeld bij een gedeelte van de aardappels. Of jute om de aarde af te dekken bij kleine aanplant. Elke boer en bioloog weet dat kale grond vooral voor onkruid aantrekkelijk is.
Bij Herenboeren Breda hebben ze een onderhoudscommissie. Dat zouden we hier ook moeten hebben.
De lange termijn: HB over 10 jaar?
Anne: “The biggest little farm” is mijn droombeeld, dat is wat ik hoop. Kijktip: een documentaire te zien op Netflix. Zwaar geromantiseerd, maar met écht resultaat. Een boerderij en landerijen met zo’n diversiteit en absorptievermogen, ook bij extreme omstandigheden.
Vincent: De Goedentijd is dan een boerderij met een groeiende boomgaard, met meer volwassen struiken en bomen. Daardoor een heel ander aanzicht van de boerderij.
Hoop ook op veel nieuwe vrijwilligers; waarschijnlijk ook met vele nieuwe pensionado’s, ik ben er dan 72…en heb dan hopelijk nog een lange tijd te gaan!
Intussen schuift Jos aan, uit geschoffeld nu de zon achter de bomen is verdwenen. Goed moment voor ons om het interview af te sluiten. Het was een onderhoudend en plezierig gesprek. Anne en Vincent, bedankt voor jullie tijd en het delen van jullie ervaringen en visies.
Tekst: Sylvia Roosen
Foto's: Anke Gielen