Gepubliceerd:  23 maart 2022 Naar het nieuwsoverzicht

Jaarbeeld 2021

Voor de Algemene ledenvergadering van maart 2022 is aan de leden het Jaarbeeld 2021 gepresenteerd, met daarin een verslag van het tweede jaar van Herenboerderij Goedentijd. Bekijk de pagina's in onderstaand fotoboek en/of download hier de pdf-versie. De tekst uit het Jaarbeeld staat onder het fotoboek.

Inleiding

2021, het tweede jaar van Herenboeren Goedentijd, maar wel ons eerste volledige kalenderjaar dat we als boerderij draaien. Een jaar zonder verzengende hete zomer, maar dat leverde niet veel minder werk op. Het was opnieuw stevig aanpoten op de boerderij, met goed gevulde oogst tafels als gevolg.
Terugkijkend op de opstart-jaren zien we wat er allemaal in gang is gezet; grond is opnieuw in gebruik genomen en de kwaliteit is verbeterd, tunnelkassen zijn gebouwd, een boomgaard is aangeplant.

In 2021 heeft een grote groep vrijwilligers zich, op allerlei verschillende manieren, ingezet op de boerderij. Soms om minder leuke klussen op te pakken: het onkruid leek het op onze boerderij te hebben gemunt. Daarnaast waren er gelukkig ook leuke klussen. Zo hebben we nu een Goedentijdse boomgaard! En met elkaar koffie drinken, taart bakken en die vervolgens opeten, hoort net zo goed bij de boerderij als de distributie en de dieren.

Voor een enkeling was 2021 een zwaar jaar. Onze boer Wiebe en zijn vrouw kregen hun eerste kind, maar het kindje bleek helaas ernstig ziek. Wiebe moest zijn aandacht tussen thuis en werk op een onmogelijke manier verdelen. Gina heeft hierdoor samen met Thomas en Sille flink moeten aanpoten. Helaas hebben we aan het eind van het jaar van hem afscheid moeten nemen.

Ook in 2021 ontkwamen we niet aan de maatregelen die ons door de corona pandemie werden opgelegd. Opnieuw geen mogelijkheden om bijeenkomsten te organiseren;  Teams en Zoom werden de communicatiemiddelen. Dat maakte de boerderij niet altijd een trefpunt voor haar leden, maar het is en blijft onze boerderij. 

Herenboeren

We zijn in 2021 sterk gegroeid. Ons doel om door te groeien naar 500 monden is behaald. We hebben maar liefst 65 nieuwe leden mogen verwelkomen. Onderstaand overzicht laat die groei goed zien.

  1 januari 2021 31 december 2021*
Hele certificaten 187 219
Halve certificaten 46 49
Complete monden 327 360
Vegetarische monden 116 152
Totaal aantal monden 443 512

*) In de totalen zijn ook de uitstappende leden en de teruggegeven monden meegerekend.

In 2021 zijn in totaal 23 leden (40 monden) uitgestapt waarmee de ontstane wachtlijst voor intredende leden tot nul is gebracht. Daarnaast zijn er door een aantal leden ook ’monden ingeleverd’, in totaal 15. Er zijn geen leden die juist het omgekeerde hebben gedaan. 

Het doel om aan het eind van 2021 500 monden te voeden is dus bereikt. Er is eind 2021 echter ook  een wachtlijst ontstaan van leden die graag uit willen treden. Leden die uittreden geven in het algemeen aan dat ze nog steeds achter het Herenboeren concept staan, maar dat het bij nader inzien niet goed past in hun ‘way of life’.

We hebben twee algemene ledenvergaderingen (ALV) gehouden, op 25 februari 2021 de eerste. Daarbij hebben we teruggekeken op het eerste Herenboerenjaar. Op 14 december 2021 hebben we onze plannen voor 2022 in de tweede ALV gedeeld en vastgesteld. Tijdens de ALV op 29 maart 2022 blikken we terug op het jaar 2021 en legt het bestuur financiële verantwoording af.

Boerderij

Het verbeteren van de bodem is een doorlopend proces. We voegen compost, stalmest en mineralen toe, maar we halen natuurlijk ook voedingsstoffen uit de bodem met onze productie. Door de bodem te bedekken met levende begroeiing en afgestorven materiaal zorgen we ervoor dat het bodemleven zich beter kan herstellen.

In 2021 hebben we het groentenpalet kunnen uitbreiden met onder andere meer soorten sla, kouseband, paarse bloemkool, rode boerenkool en palmkool. Naast het uitgebreide groentepalet, hebben we onze boerderij ook uitgebreid met een groot aantal verschillende fruitbomen, al zullen we nog wel even geduld moeten hebben voor we dit kunnen oogsten. Onder leiding van Sjef van Dongen van ‘Fruitzfforlive’ hebben vele vrijwilligers meegeholpen met de aanplant van onze boomgaard. Wat zal dat een vrolijk gezicht geven als de bloesem erin komt in het voorjaar.

We hebben een tweede tunnelkas gebouwd. Daarbij zijn we er ook achter gekomen dat het bijhouden van twee kassen wel erg arbeidsintensief is en veel vergt van onze boeren. Het plan voor de bouw van een derde kas is daarom wat naar achter doorgeschoven.

Door de commissie en werkgroep Inrichting is voortvarend gebouwd aan een mooie grote koelcel. Deze hebben we tijdens het ‘Oogstfeest’ officieel in gebruik genomen. Met de koelcel kunnen we de oogst en distributie flexibeler organiseren omdat we nu groenten langer kunnen bewaren.

De producten op onze boerderij worden geteeld op zandgrond. Zandgrond vraagt niet alleen om verbetering van de bodemstructuur, maar ook om beregening. Om het vele sjouwen met beregeningsbuizen tot een minimum te kunnen beperken, is in 2021 begonnen met de aanleg van een inventief irrigatiesysteem. Begin 2022 is het systeem operationeel en kan Gina, bij wijze van spreken, vanuit haar luie stoel thuis met een computer de sproeiers op de boerderij aanzetten.

Er wordt veel en dankbaar gebruik gemaakt van de schuur, en die schuur vraagt ook het nodige onderhoud. Afgelopen jaar is een aantal stalen dragers vervangen.

Het produceren van ons eigen diervoeding is achtergebleven. Door onder andere de onkruiddruk en uitval van Wiebe heeft Gina hier in 2021 geen tijd voor gehad. De dieren worden wel deels gevoerd met reststromen. Dit zijn bijvoorbeeld groente die niet uitgedeeld wordt aan de leden en stronken van de kolen. Ook regelt Gina hooi en stro vanuit Biezenmortel.

Oogst 

Het is een groeizaam jaar geweest. In het voorjaar droog en schraal en na augustus vooral vochtig. Het is niet extreem warm geweest. De meeste groenten hebben hier goed van kunnen profiteren; het onkruid daarentegen ook. 

Na de peiling bij de leden welke groenten we in 2021 graag zouden eten, is er een nieuw teeltplan in elkaar gezet en is er gestart met planten en zaaien, zowel op de koude grond als in de tunnelkassen. Voordat de eerste nieuwe oogst uitgeefbaar was, konden we nog voldoende teren op de teelt van het eerste jaar. In ons eerste volledige jaar hebben we 46 van de 52 weken kunnen genieten van onze oogst. 

Naast de 28.500 uien en ruim 17 ton aardappelen die uitgegeven zijn, is er ook weer een top 10 van geoogste groenten gemaakt:

8.066 stuks diverse soorten bieten
7.681 stuks bosui
7.605 stuks wortel (gezakt van 1 in 2021)
7.355 stuks diverse soorten sla
6.768 stuks courgettes
6.024 stuks prei
2.228 stronken boerenkool
2223 stuks koolrabi
2.034 stuks chinese kool
2.031 stuks pastinaak

In bovenstaande top 10 zijn de zogenaamde ‘extraatjes’ zoals komkommer, tomaten, aubergine, pepertjes en (punt-)paprika niet meegenomen. Deze zijn natuurlijk wel uitgegeven en door ons verorberd.

Soms zit het mee, soms …
Dat planten ook stress kunnen krijgen hebben we in het voorjaar kunnen zien. Door het droge en schrale voorjaar waarbij het in de nachten koud en overdag vrij warm was, heeft een aantal groenten stress gekregen en zijn daardoor uit het niets doorgeschoten. Dit gold voor de paksoi en chinese kool. Dit laat maar weer zien dat de natuur zich niet laat dwingen. De knolselderij is in 2021 helaas te laat geplant waardoor deze niet volgroeid is. En onze aardappelen hebben last gehad van fytoftora (aardappelziekte). Om de aardappels te redden hebben we het loof te vroeg moeten afmaaien waardoor de aardappels niet verder groeiden. Hierdoor hadden we afgelopen seizoen minder aardappelopbrengst.   

Door een aantal vrijwilligers is dit jaar voor het eerst een serieuze hoeveelheid zuurkool gemaakt. Vanwege het vochtige weer in combinatie met veel zon zijn er veel spitskolen opengesprongen waardoor ze minder goed uitgegeven konden worden. Deze zijn zoveel als mogelijk verwerkt tot zuurkool; een slordige 200 kg. 

In het hoogseizoen zijn we Herenboerderij De Groote Modderkolk in Loenen te hulp geschoten. Door problemen met de grond was daar maar zeer weinig opbrengst. Omdat wij juist een aantal groenten (zoals prei) in overvloed hadden, en deze dreigden door te schieten, zijn de Goedentijdse groenten ook bekend geworden in Loenen. Er wordt nu nog over gesproken.

Omdat er ook leden zijn die van cijfertjes houden, hebben we ook inzicht in wat 2021 ons aan oogst per mond heeft gebracht. 

  Q1 Q2 Q3 Q4
aardappelen (kg) 18* 5 8 5
uien (stuks) 0 0 25 32
eieren (stuks) 48 35 22** 38
bladgroenten (stuks) 0 10 12 4
vruchtgroenten (stuks) 1 1 13 4
peulvruchten (kg) 0 0 2 0
wortel/knol (stuks) 14 4 14 16
look (stuks) 3 4 9 12
kolen (stuks) 10 4 8 14
mais (stuks) 0 0 2 0

 *) In het eerste kwartaal hadden we nog veel aardappelen van de opbrengst uit 2020.
**) Het ‘eier-dipje’ in het derde kwartaal is te verklaren door de grote kippenwisseltruc.

Omdat we graag checken of we doen wat we beloven, hebben ook in 2021 de cijfermannetjes onder ons onze producten vergeleken met de waarde in de supermarkt. We pretenderen dat we marktconform produceren, maar is dat wel zo?  

De producten van de Herenboerderij zijn vergeleken met Ecoplaza, Jumbo, AH en Goei Eten. Daaruit is gebleken dat we onze weekboodschappen op de boerderij gemiddeld €1,25 per mond goedkoper doen. En we spelen niet vals, want in de berekening zijn uiteraard ook de weken meegenomen waarop er geen uitgifte was. Het uitgegeven vlees en de extraatjes die wekelijk meegegeven zijn, zitten hier niet in. De prijzen zijn dus vergeleken met de weekcontributie van een vegetarische mond (€9,05) in 2021.

Gemiddelde opbrengst per mond per week:

Q1 Q2 Q3 Q4 2021
€ 9,41 € 6,40 € 14,12 € 11,32 € 10,31



Beestenboel

Doordat er in 2021 geen runderen geslacht zijn, was het een drukke beestenboel op de boerderij. Naast de stier en zijn drie gezelschapsdames, liepen er nog 3 tweejarige, en 3 éénjarige kalfjes rond. In 2021 hebben we ook twee stiefbroertjes voor hen aangeschaft. Ook in 2021 zijn de meeste runderen weer op verlof geweest naar een wei in Biezenmortel.

Omdat de leg er een beetje uit was bij onze 250 kippen van het eerste uur, mogelijk mede door de lange ophokplicht wegens de vogelgriep, zijn ze de soep in gevlogen (hebben we afscheid van ze genomen) en hebben we 250 nieuwkomers van hetzelfde ras verwelkomd. Nadat ze een beetje ge- en verwend waren kwam de eierproductie weer goed op gang. Onze kippen hebben in 2021 een slordige 70.000 eieren gelegd. De boeren en vrijwilligers hebben onze kippen zo goed mogelijk beschermd tegen predatie. In 2021 zijn ca. 20 kippen ten prooi gevallen aan roofdieren of zijn door ziekte dood gegaan.

Het gehele jaar heeft er een heel aantal blije varkens rond gescharreld en geknord. Favoriet bij velen, in ieder geval in levenden lijve. 18 varkens zijn in 2021 geslacht en op het bord van de vleeseters beland. De in het jaarplan ingeschatte hoeveelheid varkensvlees van 5 kg hebben we ruim gehaald: er is ruim 6,5 kg varkensvlees per mond uitgeleverd. Dat is dan nog zonder het orgaanvlees en de botten, die sommige van onze leden ook hebben genuttigd.

Publiciteit

Ook in 2021 is Herenboeren Goedentijd weer op tal van manieren onder de aandacht gebracht. De website www.herenboerengoedentijd.nl wordt voortdurend actueel gehouden en er is veel informatie op te vinden over de boerderij. In 2021 zijn 23 nieuwsberichten geplaatst, waarin ontwikkelingen of personen op de boerderij in de spotlight worden gezet. In samenwerking met een aantal actieve leden is in 2021 de online receptenstek live gegaan, met de groenten van onze boerderij in de hoofdrol. Deze wordt nog steeds verder uitgebreid. 

Naast het openbare nieuws is er een besloten ledenpagina, met daarin veel wetenswaardigheden voor onze coöperatieleden, zoals nieuwsberichten, notulen van vergaderingen, statuten enz. In maart is begonnen met het Handboek Herenboer Goedentijd om (nieuwe) leden op de hoogte te brengen van de gang van zaken op onze boerderij. Dit handboek wordt regelmatig geactualiseerd. Via de ledenpagina was ook actuele informatie over oogst en distributie te vinden. Onze leden ontvangen maandelijks een ledenbrief met nieuws, actuele ontwikkelingen, interviews en weetjes van de boerderij. 

Om het ledental op peil te houden, zijn er regelmatig webinars en rondleidingen op de boerderij georganiseerd. Vanwege corona waren de rondleidingen individueel of per huishouden. Eind 2021 waren de coronamaatregelen weer even wat soepeler, waardoor twee informatiemiddagen op de boerderij konden worden georganiseerd. Op de diverse sociale media is Herenboeren Goedentijd vaak actief, en we zijn het afgelopen jaar weer in het lokale nieuws geweest. Daarnaast is er een groep van meer dan 500 geïnteresseerden, die minimaal elk kwartaal een nieuwsbrief ontvangt.

Vrijwilligers

Ook in 2021 is er weer een enorme inzet geweest van vrijwilligers op allerlei gebied, verenigd in werkgroepen of gewoon zomaar individueel als er een keertje tijd voor was. Van het planten met de plantmachine tot het repareren van machines, van het uitdenken en bouwen van een koelcel tot het plaatsen van drinknippels in de varkenswei, van het uitgeven van onze groenten tot het voeren van onze dieren en van het schoffelen, veel schoffelen, tot het nog veel meer schoffelen. En dit is nog lang niet alles. Voor al deze klussen was er altijd wel iemand te porren. Dat maakt onze boerderij tot een feestje. Met als kers op de taart de crowdfunding die resulteerde in de aanschaf van de groene elektrische ‘tuktuk’.

Het was ook het jaar van het onkruid, dat als geen ander profiteerde van het vochtige weer vanaf eind augustus en zich niet zomaar liet wegschoffelen. Er werden zelfs schoffelavonden in het leven geroepen en er werden stukjes boerderij geadopteerd door leden om zo toch te laten zien wie de baas is op de boerderij. 

In verband met corona konden alleen echtparen samen op de plantmachine. Dat heeft naast het planten hopelijk ook een aantal goede gesprekken opgeleverd. Waar een Herenboerderij al niet goed voor is ;-)

Over betrokkenheid gesproken, na de aanplant stond de boomgaard er fris en fruitig bij en om dit zo te houden is er direct een werkgroep Bomen en Struiken opgezet. Tijdens een bezoek in het najaar was Sjef van Dongen van ‘Fruitzforlife’ enthousiast over de ontwikkeling die onze bomen en struiken in een half jaar door hebben gemaakt.

We hebben in 2021 weer een gezellig oogstfeest gehad met een wederom succesvolle bakwedstrijd ‘Heel Goedentijd bakt’. Daarnaast is er een vrijwilligersfeest georganiseerd, waar volop gedanst werd. Voor herhaling vatbaar! Ook de activiteit ‘mini-Herenboeren’ werd weer goed ontvangen, zoals altijd.

We zijn in 2021 helaas nog niet toegekomen aan de bouw van een zeer gewenst afdak voor de distributie. Bij slecht weer was het soms best afzien bij de uitgifte. En toch slaagde de uitgifteploeg er door weer en wind telkens in er iets gezelligs van te maken.

Commissies

Organograma Herenboeren Goedentijd (klik voor een vergroting):

Organogram Herenboeren Goedentijd

 

Naast al die noeste arbeid en het vele ‘gesjouw’ op de boerderij zijn er ook een heel aantal vrijwilligers die zich actief bezighouden in denktanks, ofwel commissiewerk. Een nieuwkomer onder de commissies, is  de commissie Monitoring. Het is onze ‘kanarie in de mijn’ en houdt in de gaten of de drie kernwaarden van een Herenboerderij - natuur gedreven, sociaal en cultureel verbonden en economisch gedragen - ook werkelijk worden waargemaakt. Schieten we daarin tekort, dan kan deze commissie aanbevelingen ter verbetering doen.

Vragen waarmee de commissie Monitoring aan de slag gaat zijn o.a.; Zit er voldoende leven in de bodem? Is er voldoende diversiteit aan leven (vogels, insecten) te vinden zijn? Klopt de verhouding van het werk tussen de boer en de vrijwilligers? Is er voldoende binding met de boerderij? In 2021 heeft de commissie zich o.a. gericht op het tellen van regenwormen en ander leven op de boerderij. Ook is er een enquête uitgezet om inzicht te krijgen hoe leden over de Community denken.

Om de samenwerking tussen de commissies, werkgroepen en bestuur te optimaliseren, en om van elkaar te weten hoe er aangekeken wordt tegen de verschillende taken, is er met alle commissies overleg geweest. Het bestuur is er in 2021 helaas niet aan toegekomen om hiervan een terugkoppeling te geven en om de resultaten te formaliseren. Dit wordt, zoals in het Jaarplan 2022 aangegeven, in 2022 wel opgepakt.

Onze boeren

Op 1 januari is, naast het intussen vertrouwde gezicht van Gina, boer Wiebe in dienst getreden. Wiebe was destijds betrokken bij de opstart van de allereerste Herenboerderij in Boxtel en had, voordat hij bij ons startte als boer, werkervaring opgedaan bij de Herenboerderij in Apeldoorn. Gina en Wiebe vormden ons nieuwe boeren-duo en zijn voortvarend aan de slag gegaan. Helaas, vooral voor Wiebe, weten we dat 2021 anders is gelopen dan een ieder had voorzien. De komst van hun eerste kindje, dat in februari is geboren, heeft het leven van Wiebe en zijn vrouw volledig op zijn kop gezet. Door een hartafwijking bij hun pasgeboren zoon Daan, zijn ze in een nare rollercoaster beland. Wiebe was genoodzaakt om zich geheel op zijn gezin te richten en is helaas al vroeg in het jaar is uitgevallen. Hierdoor kwam al het werk bij Gina te liggen. Toen bleek dat Wiebe langdurig uit ging vallen, heeft Gina vrij snel ondersteuning gekregen van Thomas die 2 tot 3 dagen per week kwam helpen. Daarnaast is Sille ook een tijdje ingehuurd. We hebben Gina gelukkig kunnen compenseren voor al het vele werk wat ze extra gedaan heeft tijdens de afwezigheid van Wiebe. 

Uiteindelijk hebben we eind 2021, in goed overleg met Herenboeren Nederland en Wiebe, besloten het contract van Wiebe niet voort te zetten.

Financiën 

Op onze boerderij staat ‘samen duurzaam voedsel produceren’ voorop, en dat doen we onder meer door ervoor te zorgen dat onze boerderij ‘economisch gedragen’ wordt en blijft (één van de drie pijlers). Er stroomt jaarlijks namelijk ook een grote som geld door onze boerderij. De commissie Financiën heeft samen met de penningmeester de financiële verantwoording voorbereid en deze voorgelegd aan de kascontrolecommissie.

Het jaarlijks streven is om aan het eind van het jaar rond de nullijn van de goedgekeurde begroting uit te komen. Het werkelijke resultaat over 2021, na afdracht van belastingen, bedraagt uiteindelijk €21.094,-. Daarnaast is het eigen vermogen toegenomen met €72.000. De reden van deze toename is de eenmalige kapitaalinleg van nieuwe leden.

Het positieve resultaat is onder andere veroorzaakt door de toename van leden. Deze lag hoger dan ingeschat in de begroting. Dit komt ook doordat de directe kosten lager zijn uitgevallen. We hebben minder loonwerk en machines ingehuurd dan ingeschat. Een ander effect op de kosten is ontstaan doordat we in 2021 geen extra gronden hebben gepacht, terwijl dit nog wel het uitgangspunt was in de begroting. Corona heeft ook letterlijk nog een duit in het zakje gedaan doordat we minder fysieke bijeenkomsten en evenementen georganiseerd konden worden dan we hadden gepland.

Op de ALV van 14 december 2021 hebben we besloten voornemens te zijn het positieve resultaat over 2021 toe te voegen aan de algemene reserves, waarmee we een financiële buffer opbouwen voor de toekomstige noodzakelijke behoeftes, extra wensen of tegenvallers. Het daadwerkelijke besluit wordt op de ALV van 29 maart 2022 genomen.

In de bijlagen ‘HBG_jaarrekening 2021’ en ‘HBG_overzicht begroting vs werkelijkheid 2021’ vind je de gedetailleerde financiële verantwoording, worden de verschillen naar kostensoort gedetailleerd gepresenteerd en geven we tevens een vergelijking van de begroting ten opzichte van de realiteit voor de balans en kasstroom. In de stukken staat ook een toelichting op de financiën. Wederom zijn alle voortschrijdende financiële inzichten gebruikt voor en opgenomen in de begroting van 2022.

Tekst
Bestuur Herenboeren Goedentijd

Eindredactie
Nol van den Berg

Vormgeving
Koen Bakx

Fotografie
Anke Gielen