Een samenwerkingsproject van distributie, boeren en inrichting
De koelcel (liever gezegd: het koelhuis) krijgt steeds meer vorm. Aan de daadwerkelijke bouw is enorm veel denk- en rekenwerk vooraf gegaan. Ik spreek met twee sleutelfiguren, die elkaar in dit proces gevonden hebben en hierin het voortouw hebben: Frans van Hoek, van commissie inrichting (we kwamen hem al eerder tegen bij ‘Wie is de mol’), en Paul Smeets, van commissie distributie. Frans is onderwijskundige met veel technisch inzicht, en Paul is een techneut: hij is werktuigbouwkundig ingenieur van beroep.
Het voortraject
Paul vertelt: “Al bij de eerste vrijwilligersbijeenkomst had ik gelijk het idee dat er een koelcel moest komen, om de groenten langer vers te houden. Als lid van de distributiecommissie kwam ik op de boerderij Frans tegen en raakte met hem in gesprek over een koelcel. We hadden de melkstal toen al in gebruik voor opslag. Frans is van het circulaire, dus die wilde de melkstal isoleren met strobalen. We zijn advies gaan inwinnen bij voedseldeskundigen en Herenboeren Nederland. Het gaat immers wel om voedselveiligheid, en we hebben ook dieren en daardoor mest in de stal. Dit blijkt overigens bij groenten van het land geen probleem te zijn, als je maar gescheiden verkeersroutes hanteert voor groenten en dieren”.
Frans: “In overleg met de voedseldeskundige hebben we besloten om eerst een jaar aan te kijken hoe de melkstal als opslag fungeert. We hebben voortdurend de temperatuur in de ruimte en in de put gemonitord. In hoogzomer werd het er iets te warm, maar verder ging het eigenlijk best prima. Maar omdat we nu meer produceren, is er toch meer koele opslagruimte nodig. Vooral als er oogst over blijft en als we over een tijdje fruit hebben”.
Nauwe samenwerking met distributie en de boeren
Frans: “Een kennis van me, Nico, is koeltechnicus. Hij bouwt koelruimtes en wilde met ons meedenken, dat was heel fijn. Nico was tevreden over de melkput voor de opslag van aardappelen. Mijn idee was nog steeds om de melkstal te isoleren met stro en verder als koelcel te gebruiken. Maar Nico heeft me van dat idee afgebracht: isoleren zou leiden tot condensvorming en daardoor rotting van het stro. Efficiënter is om van koelpanelen een nieuwe unit te bouwen. En aangezien Nico in de koelbusiness zit, kon hij aan gebruikte panelen komen.
Er heeft een goed gesprek plaatsgehad met Wiebe, Gina, Nico en wij tweeën, over de te verwachten hoeveelheden oogst en de wensen van de boeren. Daarin werd duidelijk dat er eigenlijk 2 koelruimtes nodig zijn. Sommige groenten kunnen namelijk niet bij elkaar bewaard worden omdat ze elkaar aantasten, en er zouden 2 verschillende koeltemperaturen gerealiseerd moeten kunnen worden. Een vriesruimte bleek op dit moment niet nodig. We krijgen het vlees van de slager diepgevroren aangeleverd en kan direct vanuit de vrieswagen van de slager worden uitgeleverd. Voor het evt. overgebleven vlees volstaan de huidige diepvrieskisten. Nico heeft een tekening gemaakt; een koelhuis met twee koelruimtes en een voorportaal. Dat voorportaal is een wens van Wiebe: hij kan dan de zware kuubkisten met oogst tijdelijk daar binnen rijden en schoon bewaren”.
Demontabel en flexibel koelhuis
“In overleg met de boeren is de locatie van het koelhuis binnen de stal bepaald. Die komt links achterin. Er is bij de achterdeuren een talud gemaakt, zodat de oogst vanaf het veld gemakkelijk binnen gereden kan worden en in één beweging in het voorportaal van het koelhuis gezet kan worden. Aangezien in dat deel van de stal nog roosters liggen met daaronder mestputten, moest er eerst een vlakke en sterk dragende vloer komen, waar de koelcel op kan komen. Dat is gelukt, en sterk is-ie: een betonnen vloer van 25 cm dik, met dubbele wapening erin. Een kennis van inrichtingscommissielid en architect Armand heeft de berekeningen hiervoor gedaan. Inrichtingscommissie-lid Piet is een oud-aannemer die alles voor de vloer heeft voorbereid en de bouwmaterialen heeft geregeld. Er is 2 zaterdagen aan gewerkt met 5 à 6 mensen, onder leiding van kluscoördinator Frank. We zijn er trots op.
Afgelopen zaterdag zijn we om 7.00 uur begonnen met het bouwen van het koelhuis. Nico heeft ons daarbij begeleid. De twee koelcellen zijn geplaatst, de voorruimte moet nog. Alles past en klopt zover en het ziet er strak uit. Het koelhuis is toekomstbestendig vanwege de flexibele bouw met koelpanelen. Het is in de toekomst gemakkelijk uit te breiden of anders in te delen als er bijvoorbeeld fruit bij gaat komen”.
Binnen de begroting blijven
Paul: “Bij de ALV is het budget voor de koelcel bepaald op € 20.000,-. Onze Herenboerderij krijgt voor dat bedrag 2 mooie koelruimtes, een praktisch bruikbaar voorportaal en een grote vlakke vloer, die buiten het koelhuis doorloopt en multifunctioneel is. We moesten wel heel creatief zijn. Bij het opvragen van offertes voor de koelunits, die we overigens wel nieuw wilden hebben, schrokken we ons rot. Het leek uit te draaien op een vette budgetoverschrijding. Daar kwam de betonvloer nog bij, die was ook niet begroot, maar zonder die vloer ging het niet.
Het toeval wilde dat we in contact kwamen met een coöperatielid die bij een koeltechnisch bedrijf werkt. Hij kon tegen fors gereduceerd tarief aan de benodigde koelunits komen. Maar daarmee kwamen we er nog niet. Frans en ik hebben een hele avond zitten bomen over mogelijke oplossingen om te bezuinigen. Dit heeft geleid tot het lumineuze idee om de begrote dure brede schuifdeur bij het voorportaal te vervangen door van die koelcelflappen. Die zijn veel goedkoper en een prima oplossing. Daarmee is het ons toch gelukt om binnen de begroting te blijven, met een mooi resultaat voor de boerderij”.
Een lerend organisatieproces
“Organisatorisch is het ook nog even spannend geweest. Rond carnaval moesten de tweedehands panelen worden aangeschaft en betaald. Die moesten weg op de plek waar ze vandaan kwamen. Het was op dat moment ‘take it or leave it’. Dit moment viel samen met de uitbreiding van het bestuur na de ALV. We kregen ineens veel kritische vragen van het bestuur, dat echt over de streep getrokken moest worden. Tegelijkertijd speelde het proces om de commissies meer autonomie te geven en te vertrouwen dat het goed gaat. We hadden goede argumenten, dus ze zijn akkoord gegaan. Je hebt wel deskundige en vasthoudende kartrekkers nodig; er is veel overleg nodig om verschillende visies samen te brengen. Het is wel op een democratische manier gegaan, zoals het hoort binnen een coöperatie.
We leren met z’n allen veel van een proces als dit. Als commissie Inrichting willen we nieuwe zaken voortaan projectmatig gaan aanvliegen, met een projectplan en een begroting. Er is dan ook een projectleider nodig, die de samenwerking met meerdere commissies kan bevorderen”.
Officiële opening koelhuis
Op het oogstfeest in september zal het koelhuis feestelijk geopend worden. Ongetwijfeld met een welverdiend heerlijk koel biertje! We kijken er al naar uit. Paul en Frans, dank voor jullie uitleg, en het hele team voor alle verrichte werkzaamheden.
Tekst: Miriam Michels
Foto's: Anke Gielen
