Interview Maaike de Haardt
Met de ALV op 12 april a.s. in aantocht, zijn er nog vacatures voor nieuwe bestuursleden van de coöperatie. Misschien maakt onbekend ook onbemind. Daarom een goed moment voor een interview met een zeer ervaren en bevlogen bestuurslid/secretaris van Goedentijd, Maaike de Haardt.
Maaike, behoef je nog een nadere introductie?
Dat weet ik eigenlijk niet. Vanaf het begin ben ik betrokken bij de Herenboeren Goedentijd, via iemand bij de kartrekkersgroep . Thuis kochten en aten we al bewust, maar toch maakten we de extra de stap naar lokaal produceren en met seizoenen mee eten. Daarbij moet ik toegeven, dat ik in eerste instantie sceptisch tegenover Alphen als locatie, stond. In verband met de afstand naar Tilburg-Oost. Maar van huis uit leg ik me bij de keuze van de meerderheid neer.
Na de opstart van de boerderij ben ik bij de distributie gaan helpen en werd als secretaris actief in het bestuur sinds 2021. Hier ligt ook een link, met mijn vroegere professionele werk met bestuurservaring. Tot 2018 was ik werkzaam op de Universiteiten van Nijmegen en Tilburg, en hield me bezig op het snijvlak van religie, gender en cultuur. Daarna ging ik met pensioen. Heb me in mijn werk veel bezig gehouden met Theologie van het dagelijks leven, en daarbij hoorde ook de spiritualiteit van de tuin en het boerenland. Kon daar mooi over schrijven, kreeg ik vaker te horen. Mensen herkennen het, zo zeiden ze, maar hebben er nooit de woorden voor gevonden.
De titel van mijn oratie luidde: Kom eet mijn brood, over voedsel in de breedste zin van het woord. Over beleving van eten met alle zintuigen, zien, proeven, ruiken, voelen en zelfs horen. Ook ging het over de theorie van eten en kennis en wat dat alles mogelijk met religie en spiritualiteit te maken heeft. Weet je, in de Westerse cultuur, maar vermoedelijk wereldwijd, worden maar twee dingen Goddelijk genoemd, dat is muziek en eten! Dan gaat het om zintuigelijke waarneming en kennis: muziek is horen en bij eten/voedsel gebruik je alle zintuigen: geur, smaak, ogen, oren en tastzin. Dat is op de boerderij niet anders.
Actief deed ik er verder overigens helemaal niets mee! Ik werkte nooit in de tuin. Maar ik ben wel praktisch aangelegd, hahaha.
Nog even een stapje terug naar de spiritualiteit van tuinen. Tuinen kennen we in alle culturen en religies, noem maar op kloostertuinen, Japanse tuinen, alle heiligdommen kennen heilige tuinen, met diepere lagen, met precisie zijn tuinen ontworpen, aangelegd en onderhouden. Over de betekenis van tuinen en het bewerken van het land is veel opgeschreven, ook in heilige boeken.
De kennis van mensen die met hun handen werken, wordt vaak weinig gewaardeerd, en vaak niet gedocumenteerd.
De kennis en ervaring van tuin en land zit vaak in de hoofden en de handen van de mensen die dit werk traditioneel met hun handen en hun hoofd doen. Die kennis wordt doorverteld van generatie op generatie. Maar de kennis van mensen die met hun handen werken, wordt vaak weinig gewaardeerd, en vaak niet gedocumenteerd.
Mijn benadering van het dagelijks leven is dan ook een andere benadering, iets wat meer en meer onder de aandacht komt. Mét waardering voor alle niet eerder als ‘kennis’ erkende kennis. Kennis die ontstaat door bewust te kijken, luisteren, voelen, proeven, ruiken, met alle zintuigen. Dat is zo ontzettend waardevol. En deze insteek maakt dat ik me extra betrokken voel bij de boerderij, zelfs ook in technisch opzicht.
Een mooi voorbeeld hebben we ook dichtbij. We zouden Gina’s kennis moeten aftappen voordat ze ooit afscheid neemt (hopelijk wordt ze 100) zodat dit op een of andere manier geborgd wordt. Ze deelt al veel en draagt kennis over, maar er is nog zoveel meer. De vraag is hoe dat over te dragen naar de volgende generatie boeren en leden?
Hoeveel tijd besteed je zo wekelijks aan de Herenboeren?
Ik ben iemand die alle binnenkomende mails en vragen redelijk in de gaten houd, als iets meteen antwoord behoeft, dan regel ik dat direct. En gelukkig is er een heel actieve administratiegroep (momenteel bestaande uit Helene, Agnes en Wendy en voorheen Timo en Claartje) die de ledenlijst (HAPP) bijhouden, monden wijzigen, opzeggingen, adreswijzigingen, mailadressen etc.; dat scheelt veel werk. Want naast die ledenlijst, moeten gegevens ook gewijzigd worden in Mailchimp, inlogrooster, bij de penningmeester. En dat kost veel tijd. Mede om deze reden kan bv mondenwijziging maar eenmaal per half jaar.
Wat zou je veranderen als je het voor het zeggen had bij de Herenboeren?
Dat we een échte coöperatie zijn, ook in de uitvoering. Met een 100% betrokkenheid van de mede-eigenaren. Niet meer op de oude wijze als ‘herenboer’ maar wel dat we meer deel uit maken van de ‘club herenboeren’ zodat het gevoel van gedeeld eigenaarschap toeneemt. Dat er meer mensen op enquêtes reageren of dat het aantal mensen dat enkel de oogst komt ophalen en verder geen binding voelt kleiner wordt.
En toch begrijp ik dat sommige mensen dat niet willen. Maar tegelijk blijft dit een coöperatie, ben je mede-eigenaar en dat brengt toch ook verplichtingen met zich mee. Hoe klein of bescheiden je bijdrage ook is: Niet iedereen hoeft, kan of wil op het land werken, maar er is nog veel meer te doen: Van het noteren bij de distributie tot wassen van groenten etc. Er zijn vaak nog kleinere/ minder zware werkzaamheden te doen. Ook die je gewoon thuis kunt doen, op administratief vlak.
Waar ben je trots op?
We zijn echt een heel succesvolle herenboerderij! Trots ben ik op wat er elke keer van het land komt, hoe enthousiast veel leden komen helpen, de tassen vol met lekkere oogst. Het loopt allemaal heel goed, ondanks dat we achteraf misschien wel andere keuzes hadden gemaakt, met bijvoorbeeld de boomgaard.
Het concept was heel idealistisch en moet op zoveel punten nog bijgesteld worden. Vanuit mijn bestuursfunctie zie en hoor ik hoe het bij andere boerderijen gaat, en dan hebben wij echt een heel mooi draaiende organisatie.
Dus trots ben ik op wat er nu staat, even omkijken wat er bereikt is. En sociale verbondenheid vieren op de jaarlijkse oogstfeesten “heel Goedentijd bakt”, de ALV’s, de sfeer met samen werken op de boerderij, het geeft zo’n mooie binding op elk niveau.
Daarover doorbordurend zijn de drie pijlers dragend en voldoende voor het concept?
Hoe meet je Sociale Verbondenheid? Niemand zit te wachten op een eindeloze uitbreiding van je vriendenclub, maar als je elkaar tegenkomt buiten de boerderij is er wel een soort van band. Dat heb je toch gewonnen, toch gemaakt samen, er is weer een cirkel met activiteit bijgekomen in je leven. En ook op de boerderij ligt de een je beter dan de ander. Maar je komt uit je comfortzone. En in een nieuwe omgeving werk je samen aan hetzelfde doel.
Natuur gedreven herkennen we, maar misschien een link naar effect van voedsel op de gezondheid als vierde pijler?
Maar is het werkelijk gezonder? En ook de smaak: hoe meet je dat ? Nog altijd is de wetenschap op zoek naar data om dat te bewijzen. Er zijn geen standaarden voor. En dat maakt dit zo lastig om als pijler uit te dragen. Het begrip ‘biologisch eten’ alleen al. Weet je hoeveel verschillende meningen daarover zijn?
Wat wil je tenslotte nog meegeven aan de lezers?
Dat ik veel meer begrip voor het boerenvak heb gekregen en er anders naar kijk. De administratieve last bijvoorbeeld voor (kleinere) boeren bij het houden van dieren is zo complex en moet zo precies gedaan worden. Dat is soms ontmoedigend, maar daardoor moeten we ons niet laten afschrikken.
Tot slot: we zijn met zoveel verschillende mensen heel actief binnen de coöperatie. Dat is heel boeiend, en tegelijk kost het ook extra tijd en aandacht. Bij stichtingen en verenigingen heeft het bestuur een toch net meer afstandelijke rol.
De leden weten het bestuur snel te vinden. Vragen en discussies over wat anders of beter kan. En dat is natuurlijk prima, maar de boeren schijnen hun lampje ook daarover. En met hun kennis en ervaring, schijnt dat lichtje vaak toch nog net wat verder dan van ons als leken.
Tekst: Sylvia Roosen
Foto's: Anke Gielen